آثار باستانی که در"قوبوستان" در آذربایجان در نزدیکی باکو در سواحل خزر پیدا شده است مربوط به 13000 سال قبل از میلاد میباشند. عکس زیر مربوط به حکاکی رقص دسته جمعی یاللی پیدا شده در همین منطقه می باشد.
تاریخ دانان زیادی همچون، هنری فیلد، آرتور کسیت، چارلز بارنی و غیره سرزمین آذربایجان را مهد تمدن بشری و سرزمین ظهور انسان متفکر میدانند. این سرزمین پرآب و حاصلخیز از هزاران سال پیش مسکن انسانها بوده است و همواره مهاجرین جدید را نیز به خود جذب کرده است. در کاوشگری هایی که در گنجه، نخجوان و آستارا انجام شده وسایل زیاد کشاورزی و ظروف سنگی از دوران سنگی به دست آمده است.

علاوه بر آثار تاریخی زیادی که در آنجا پیدا شده ( سلاح، لوحه های سنگی، وسایل زندگی و ... ) تکه سنگهای بزرگی نیز در آنجا وجود دارد که اشکال مختلفی بر آنها حک شده است. این حکاکی ها عبارتند از اشکال حیوانات مختلف، رقص دسته جمعی، قایق و غیره و در نوع خود بی نظیر میباشد. خیلی از دانشمندان از جمله پروفسور Thor Heredal باستان شناس نروژی اشکال حک شده قایق و کشتی را در قوبوستان عین شکلهای سومری می باشند و ارتباط بین مردم ساکن آنجا ها را با هم ثابت کرده و شکل قایقها در قوبوستان را قدیمی ترین شکل پیدا شده قایق در دنیا میدانند.

به عقیده این گروه از تاریخدانان دسته ای از سومریان هنگام عبور از آذربایجان در آنجا مانده و در تکامل تمدن قوبوستان نقش مهمی ایفا کرده اند. خود سومری ها در کتیبه ای بیان میکنند: که آنها از سرزمین کوهستانی در شمال غرب آمده اند و در آنجا کشتیرانی امکان پذیر بود.

آثاری مشابه که همزمان با آنان هستند از جاهای مختلف آذربایجان جنوبی نیز پیدا شده است، از جمله در منطقه سونگون ورزقان در شهرستان اهر که در سال 1376 شمسی توسط محمد حافظ زاده پیدا شدند ( پروفسور ذهتابی، تاریخ قدیم ترکان ایران ص 154 ).

قدیمترین اقوام ساکن سرزمین آذربایجان امروزی ( استانهای آذربایجان شرقی، غربی، زنجان، اردبیل، همدان، قزوین، و قسمتهایی از استانهای مرکزی، گیلان، کردستان +آذربایجان شمالی ) اقوام سابیر، قوتتی، لولوبی، کنگر، هوری، توروک و آ‌ذ بودند و زبان همه این اقوام پیوندی یا التصاقی بود. حتی بعضی از پان فارس های سابق مثل شاپور رواسانی ( منبغ 3 )، رقیه بهزادی ( منبع 4 ) و حامیان پان فارسیسم مثل گیریشمن ( منبع 5 ) به این حقیقت اعتراف میکنند. به عقیده تاریخدانان زیادی از جمله "م . دیاکونوف"، "آکادمیک مار"، "هومئل" و غیره زبان آن اقوام، لهجه هایی از یک زبان مشترک بودند و آن زبان را "پروتوترک" ( یعنی پیش ترکی )، محسوب میکنند.

ترکی آذربایجانی امروزی حاصل آمیزش و ترکیب زبان آن اقوام باستانی آذربایجان با لهجه های دیگر ترکی، که در اعصار بعدی از طریق مهاجرت اقوام جدید ترک از جمله ایشغوزها ( ساک، ایسکیت )، اوغوزه، قبچاق ه، اوغورها و غیره وارد آنجا شده بودند، شکل گرفته است. از نظر زبان شناسی زبان ترکی وارث زبان این اقوام قدیمی میباشد و به همین خاطر تاریخدانانی چون "ف . هومئل" و غیره، آن اقوام را "پروتوترک" مینامند. آن اقوام از 5000 سال قبل از میلاد ساکن آذربایجان بودند.

"هرودوت"، هر چند که اشتباهات زیادی در تاریخ نویسی کرده است، در باره مردم آذربایجان میگوید: سایبر ها در هر دو طرف رود آراز (ارس) ساکن هستند ( منبع 6 )، در ترک بودن سایبر ها هم هیچ تاریخدانی شکی نمیکند. در زمانهای خیلی قدیم، ترکان که از اقوام زیادی تشکیل شده بودند و در وسعتی از منچوری تا مدیترانه و خلیج کنگر ( خلیج فارس امروزی ) زندگی میکردند نه با نام ترک بلکه با نام ایل و قبیله مختلف خود نامیده می شدند، هرچند که قبایلی به اسم توروک یا ترک نیز در بین آنها بود. در بحثی جداگانه به طور مفصل در باره کلمه ترک صحبت خواهم کرد.

از اقوام باستانی آذربایجان که بارها موفق به ایجاد دولت های مقتدری در سرزمین آذربایجان شدند و در شکل گیری هویت زبانی و تباری ترکان امروزی آذربایجان سهم بزرگی دارند، لولوبی ها و قوتتی ها بودند که از ایل ها و قبایل هم نژاد و هم زبان زیادی تشکیل شده بودند. این اقوام در اعصار بعدی در تشکیل دولت های ماننا و ماد مهمترین نقش را داشتند.

پروفسور "ف . اغاسی اوغلی" تاریخ شناس مشهور آذربایجانی در تحقیقات جدیدی عقیده دارد که لولوبی ها قومی مجزا از قوتتی ها نبودند بلکه شاخه کوچ نشین و کوه نشین اقوام قوتتی را لولوبی مینامیدند. اقوام مذکور در حدود هزاره پنجم پیش از میلاد نخستین موج از مهاجرینی بودند که به سرزمین آذربایجان روی آورده اند. منشأ این اقوام آسیای میانه ( ترکستان ) بود.

لوللو در زبان هوری به معنی کوهستانی و بی علامت جمع در آن زبان میباشد، و لولوبی به معنی کوهستانی ها بود. در منابع اککدی در هزاره سوم قبل از میلاد از لولوبی ها با نام لوللوپوم یاد میشود و در منابع آشوری به آنها لولوبی گفته میشود.
لولوبی ها از شرق رودخانه دیاله تا دریاچه اورمیه و از انجا تا قزوین، قم و همدان زندگی می کردند. قوتتی ها در شمال و شمال غرب لولوبی ها زندگی می کردند.

"نارام سوئن"، نوه سارگون اول شاه اککد در لوحه معروفش از غلبه بر لولوبی ها سخن میگوید. "بر لولوبی های کوهستانی پیروز شدم" . لولوبی ها از نظر نژادی نزدیک به ایلامیان و کاسسی ها بودند.

در نزدیکی سرپل ذهاب که سرحد جنوبی لولوبی ها بود، دو کتیبه سنگی که هر دو مربوط به 3000 سال قبل از میلاد میباشد پیدا شده است. که یکی از آنوبانینی Anubanini، و دیگری از Tar-lunni، تارلونی، دو تا از شاهان لولوبی می باشند. هر دو کتیبه با خط و زبان اککدی نوشته شده اند. کتیبه آنوبانینی در آن طرف مرز در شیخ خاندا در عراق پیدا شده است و در آن نوشته ای به این مضمون نوشته شده: آنوبانینی شاه قدرتمند لولوبی شکل خود و شکل ایشتار (ننه) را در کوه پادیر حک گردانید. کسی که صدمه ای به این اشکال و لوحه بزند به نفرین و غضب آنو، آنوتوم، بئل، رامان، ایشتار، سین و شه مش دچار و نابود شود.

آنو ، خدایی که آنوبانی در لوحه اش ذکر می کند در بین النهرین نیز به عنوان خدای بزرگ آسمانی، که دیگر خدایان از او مدد میگرفتند، از 3000 ق . م تا 700 ق . م در آنجا مورد پرستش بود. آنو اسم خدای لولوبی ها همچنین اسم کوهی ( Anoy ) مقدس در شمال کوههای آلتایی هست و احتمالا ان اسم را با مهاجرت خود از آنجا با خود به سرزمین جدیدشان آورده اند. احتمالا آنوتوم نیز مرتبط با Anoy میباشد. ایشتار ( اینانا) اولین بار در بین سومریان آفریده شده و بعد در میان ملل دیگر رایج شده بود.

نقش های حک شده در این کتیبه ها اطلاعات زیادی را راجع به طرز لباس، دین، و اسلحه های لولوبی ها به ما میدهد. این دو کتیبه از آن جهت مهم هستند که لباس و کلاه آنها با نوشتجات "هرودت" در 2500 سال بعد از آنها، در باره لباس ماننا ها، کاسسی ها و ماد ها کاملا با لباس لولوبی ها در آن کتیبه ها صدق میکند. یعنی با تکیه بر آن دو کتیبه لولوبی و نوشتجات "هرودت" به طور قطعی میتوان هم نژادی و هم زبانی کاسسی ه، ماننا و مادها را اثبات کرد.

در این لوحه "آنوبانینی شاه" با لباس و کلاه مخصوص ترکان آسیای میانه با تیر و کمان در دست، پایش را روی شکم دشمنش که لخت بر زمین خوابیده گذاشته است،، و در جلوی شاه ننه با لباس مخصوص ایستاده و هشت نفر اسیر را دست بسته با طناب نگه داشته و و در دست راست یک حلقه ( نشان قدرت و حاکمیت ) را به طرف شاه دراز کرده است و بالای آنان شکل آفتاب نقش شده است.

بعد ها شاهان هخامنشی و ساسانی از آن کتیبه الهام گرفته و در کتیبه هایشان از آن تصویر و حلقه استفاده کردند، و این نمونه ای از یادگیری تات ها از اجداد ترکان است. ( عکس این دو کتیبه، تاریخ قدیم ترکان ایران ص 223-224 ). شکل تیر و کمان در آن کتیبه ثابت میکند که ملل ترک خیلی قدیمی تر از ترکان ایشغوز ( ساکا ها) از تیر و کمان استفاده میکردند.

"م . دیاکونوف" : آثار تاریخی نشان میدهد که لولوبی ها در 3000 سال ق . م دارای دولت مستقل، تمدن و جامعه مترقی بودند. با تحقیقاتی که ازطرف دانشمندان صورت گرفته این امر روشن شده است که قیافه ترکانی که در عصر حاضر در آذربایجان زندگی می کنند با تصاویر و مجسمه هایی که از لولوبی ها و قوتتی ها به جای مانده است مطابقت می نماید (خصوصا فرم جمجمه). و این نشان میدهد که با وجود مهاجرت اقوام جدید به آذربایجان در اعصار بعدی، شکل و قیافه ساکنین آذربایجان در 5000 سال اخیر تغییر چندانی نکرده است

نوشته شده در دوشنبه 92/1/12ساعت 7:57 عصر توسط آتامین بالاسی(بچه ی بابام) نظرات ( ) |