سفارش تبلیغ
صبا ویژن






آزربایجان اوشاقی(بچه آزربایجان)

شکیلچی ها در زبان ترکی بر اساس تقسیمی سه نوعند:

  • شکیلچی هایی که فقط به یک حالت در آخر کلمه قرار می گیرد (بیر چئشیتلی). مانند شکیلچی "داش" که در انتهای کلمات به یک صورت آمده است. در هنگام استفاده ی این شکیلچی ها برای ساخت کلمه قانون آهنگ صدا کاربرد ندارد.

(da?)

Dilda?

yolda?

  • شکیلچی هایی که در هنگام استفاده با توجه به قانون آهنگ صدا تلفظ آن تغییر می کند و دو نوع تلفظ جداگانه پیدا می کند (ایکی چئشیتلی).

(lar)

Da?lar

S?sl?r


  • شکیلچی هایی که علاوه بر قانون آهنگ صدا با توجه به تقسیم بندی دوم حروف صدادار و حرف صدادار آخر کلمه به چهار شکل مختلف تلفظ می شوند (دؤرد چئشیتلی).

(siz)

Evsiz

Paltars?z

Qorxusuz

Köksüz

اگر به شکیلچی های بالا توجه کنید می بینید که در گروه دوم و سوم با توجه به حروف صدادار ریشه ی کلمه شکیلچی به صورت های متفاوت آمده است. حال به بقیه ی کاربردهای تقسیم بندی های حروف صدادار می پردازیم.

 

2.       حال به بقیه ی کاربرد تقسیم بندی های حروف صدادار می پردازیم.

 

اگر بعد از کلمه ای شکیلچی ایکی چئشیتلی (دو نوعی) بیاوریم؛ این شکیلچی از قاعده ی آهنگ صدا (سس قورولوشو) پیروی می کند و با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه تلفظ می شود. یعنی اگر آخرین حرف صدادار در کلمه اینجه باشد حرف صدادار موجود در شکیلچی نیز اینجه خواهد بود و در غیر این صورت صدای قالین خواهد داشت.

 

چندمثال:

  • شکیلچی شرط (سه – سا)

S?: G?ls?, Bils?, Görs?...

Sa: Qalsa, Vursa, Atsa...

 

  • شکیلچی جمع (له ر – لار)

L?r: Gec?l?r, türkl?r, ?ll?r...

Lar: ax?amlar, kitablar, da?lar

 

  • شکیلچی مصدر (مه ک – ماق)

M?k: Gedm?k, s?rm?k, D?lm?k...

Maq: Durmaq, Salmaq, Almaq...

علاوه بر اینها نیز شکیلچی های دونوعی در زبان ترکی وجود دارد که در نوشته های بعدی به آنها پرداخته خواهد شد.

 

3.       در شکیلچی های چهار نوعی (دؤرد چئشیتلی) علاوه بر توجه به تقسیم بندی اول باید به تقسیم بندی دوم حروف صدادار نیز توجه کنیم. یعنی علاوه بر اینکه صدای شکیلچی از نظر اینجه یا قالین بودن از صدای ماقبل خود تبعیت می کند از نظر حالت لب نیز تابع حرف صدادار ماقبل خود است.

 

مثال:

 

  • شکیلچی مفعول(ی – ئ – ـؤ – ـو):

?: s?ni, eli, dilini,...

I: qan?, a?z?n?, qar?an?...

Ü: üzümü, Güzgünü, sürünü...

U: topu, oxu, pulu...

 

 ( منبع وبلاک دانشجویان مشکین شهری )

 

 

منبع: دیلیمیزین ساده قئرامئری- نویسنده: حسن راشدی – انتشارات اندیشه ی نو – چاپ اول زمستان 83


نوشته شده در پنج شنبه 92/2/26ساعت 7:58 عصر توسط آتامین بالاسی(بچه ی بابام) نظرات ( ) |



قالب جدید وبلاگ پیچک دات نت